Po zakończeniu okresu wielkiego bombardowania, czyli jakieś 3.8 miliarda lat temu, Ziemia powoli stygła, a jej temperatura spadła na tyle, aby woda mogła występować na niej w stanie ciekłym. W atmosferze Ziemi nie było praktycznie w ogóle tlenu, składała się ona głównie z pary wodnej, metanu, siarkowodoru, dwutlenku oraz tlenku węgla. Na dodatek była tak gęsta, że nie przepuszczała praktycznie wcale promieni słonecznych, a jedynym źródłem światła były wyładowania atmosferyczne oraz erupcje wulkaniczne.
W miarę jak erupcje wulkaniczne były coraz rzadsze powierzchnia planety ostygła na tyle, aby para wodna mogła się skroplić i spaść na powierzchnię Ziemi jako deszcz. Było jej na tyle dużo, że pokryła całą powierzchnię planety. Może się to wydawać niemożliwe, ale trzeba pamiętać, że w tamtym okresie powierzchnia planety dopiero co zastygła, ruchy górotwórcze jako takie jeszcze nie istniały, co oznacza, że nie było w tedy żadnych większych wzniesień ani gór. Ponad to nie istniała żadna forma roślinności, która mogła by związać grunt i ochronić przed erozją. Jedynymi nierównościami terenu były wulkany, ale one też cały czas ulegały zniszczeniu przez ciągłe erupcje oraz erozję.
Mimo pokrycia całej planety wodą wybuchy wulkanów nie ustały i cały czas wyrzucały materiał z wnętrza planety. Pod powierzchnią wody wybuchy były mnie gwałtowne, a erozja nie działała tam tak mocno więc zaczęły powstawać coraz większe stożki wulkaniczne. Po pewnym czasie były na tyle duże, że zaczęły wystawać ponad powierzchnię wody tworząc tym samym niewielkie wysepki. Z biegiem czasu robiły się one coraz większe oraz łączyły ze sobą tworząc połacie lądu, aby w przyszłości utworzyć pierwsze kontynenty. Oprócz tego około 3 miliardy lat temu zaczęły się również pierwsze ruchy górotwórcze, które także pomogły w wypiętrzeniu terenu ponad powierzchnię wody. Mniej więcej 2 miliardy lat temu zaczęła się wykształcać warstwa ozonowa oraz miało miejsce, pierwsze z wielu, zlodowacenie.
Równolegle do tych wydarzeń na Ziemi zaczynały powstawać pierwsze zalążki życia. Najstarsze znalezione ślady materii organicznej datuje się na około 3.8 miliarda lat temu. W okresie około 2 miliardów lat temu rozwinęły się pierwsze wielokomórkowe organizmy żywe, gabonionta, które niestety wymarły. Dopiero po około 500 milionach lat pojawiły się kolejne organizmy, tym razem jednokomórkowe, których rozwój doprowadził do powstania życia na Ziemi jakie znamy obecnie.
W tym okresie rozwinęła się również magnetosfera naszej planety. Według ostatnich badań około 4 miliardów lat temu pojawiło się pole magnetyczne chroniące naszą planetę przed promieniowaniem słonecznym. Poprzednie badania sugerowały, że magnetosfera powstała dopiero po miliardzie lat od powstania planety, czyli około 3.5 miliarda lat temu.